Sedimantoloji'nin Tarihçesi

Sedimantolojinin tarihsel gelişimi en azından XVI. yüzyıla kadar izlenebilir.
Sedimantoloji ve Stratigrafinin başlangıcı M.S. 1500’lü yıllarda, Leonardo da Vinci’nin
İtalyan Apeninler’inde yer alan tortul kayaçlar içindeki fosillerle ilgili gözlemine
dayanmaktadır. Vinci fosillerin eski organizma kalıntıları olduğunu anlamış ve gözlenen kavkıların eskiden orada var olan denizde yaşamış canlılara ait olduğu sonucuna varmıştır.

Sedimentolojide XVII. Yüzyılın ortalarına kadar çok az ilave çalışma yapılmıştır. Nicolas Steno, Roma çevresinde fosil içeren katmanları incelemiştir. Steno, 1669 yılında süperpozisyon kuralını önermiştir. Bu kurala göre herhangi bir katman diziliminde en yaşlı katmanlar altta, en genç katmanlar ise üstte yer alır. Süperpozisyon kuralı ters dönmemiş katmanlar için geçerlidir. Daha sonra ilksel yataylılık (original horizontality) prensibini önermiştir. Bu kurala göre katmanlaşmada ilksel konum yatay kabul edilir. Sonradan jeolojik olaylar sonunda katmanlar eğilimli, dik, hatta ters dönmüş konumlara gelebilirler. Bu prensipler hala stratigrafinin temel kuralları olarak kabul edilirler.

Yaklaşık Steno’nun İtalya’ da çalışmalarını sürdürdüğü dönemde, Robert Hooke İngiltere’de fosilleri incelemek için mikroskop kullanımını başlatmıştır. Hooke ayrıca günümüzde kullanılmayan tortul kayaçların kronolojik yönden karşılaştırılmalarında fosillerin kullanılabileceğini önermiştir.

XIX. yüzyılın sonlarında Sorby (1853 - 1908) ve Lyell (1865) yazılarında güncel olayların, eski çökel doku ve yapılarının yorumlanmasında nasıl kullanılabileceğini göstermişlerdir.

XX. yüzyılın ilk yarısında sedimantoloji yavaş bir gelişim göstermiştir. 1960’ların sonlarında sedimantoloji yerbiliminin farklı bir dalı olarak ortaya konmuştur. 1960’lardan sonra sedimantolojik çalışmalarda büyük artışlar olmuş ve sedimantoloji hızla gelişerek günümüze kadar gelmiştir.

Kaynak: Mersin Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Doç.Dr. Muhsin Eren ders notu